De groene energietechnologiesector is in Nederland goed voor 3,5 miljard euro (2014). Dit betreft de toegevoegde waarde van bedrijven die producten en diensten leveren voor energiebesparing en voor de winning, productie, distributie en verkoop van hernieuwbare energieproducten. Op de mondiale CleanTechranking neemt Nederland een bescheiden positie in: 15e in 2017.

Een sterke en groeiende groene industrie in Nederland draagt bij aan de nationale en internationale verduurzamingsambities en het klimaatbeleid. Dit wordt zichtbaar in:

• een top 10-positie op de mondiale CleanTechranking in 2030;
• een verviervoudiging van de economische waarde van de keten van schone energietechtechnologie in 2020 ten opzichte van 2010;
• verdubbeling van het marktaandeel op internationale CleanTechmarkten door groei van export. Investeren in CleanTech betekent ook investeren in toekomstige werkgelegenheid. Scholing (human capital) is daarvoor nodig.

• Onder leiding van de Topsector Energie is een aanpak uitgewerkt. Die richt zich op de zes elementen uit het Energieakkoord: financiering, nationale marktontwikkeling, internationale marktontwikkeling, inrichting van wet- en regelgeving, aansluiting van het mkb en human capital.
• In 2016 is gestart met een onderzoek naar de vraag hoe de groene industrie bijdraagt aan doelen uit het Energieakkoord. Onder meer wordt gekeken wat de toegevoegde waarde en bijdrage zijn aan de Nederlandse economie.
  
  

Bij de ontwikkeling van nieuwe technologie is de ‘Valley of death’ berucht. Daarin verdwijnen de innovaties die het in het lab wel goed deden, maar die het laatste stukje naar commercialisatie niet konden afleggen. Reden: een demonstratie van de technologie is meestal duur en riskant. Daar financiering voor krijgen is heel lastig. Aan het woord Hans van der Spek, programmadirecteur Cleantech bij brancheorganisatie FME en kwartiermaker Innovatie en Commercialisatie binnen het Energieakkoord. Hij is vooral trots op het feit dat het Energieakkoord juist voor die leemte oplossingen opleverde. “Dat is echt een parel op de kroon van het Energieakkoord. Onderzoek en ontwikkeling stonden dankzij de Topsector Energie al op een hoog niveau, maar de aansluiting met de markt was er niet. Dat betekende een forse klus op een tiental gebieden. De twee grote nieuwe regelingen (Demonstratie Energie Innovatie DEI en Hernieuwbare energie) waren hard nodig en hebben geholpen.”

“Innovatie was een van de pijlers van het Energieakkoord, ook met het doel om de economie structureel te vernieuwen. Commercialisatie van nieuwe technologie is daarin dus heel belangrijk, maar de markt kende zeker rond 2013 aan die innovatie nog geen  waarde toe. Dat is tijdens de afgelopen  vijf jaar van het Energieakkoord wel echt veranderd. Daaraan hebben we mooie innovaties te danken. Neem de ‘klimmende kraan’ van Lagerwey, die zelf in de mast van een windturbine klimt om de wieken aan te kunnen brengen. Of Black Bear Carbon, een bedrijf dat de koolstof in oude autobanden commercieel benut. Dat zijn twee van de tientallen voorbeelden.”
“De DEI- en de HER-regelingen hebben daarvoor tientallen miljoenen beschikbaar gesteld. Maar misschien nog wel belangrijker dan die subsidie was het feit dat dankzij die beschikking ook banken durfden te investeren. Zonder de DEI waren veel innovaties waarschijnlijk niet op de markt gekomen en zonder het Energieakkoord was de DEI-regeling niet ontstaan.”

Het Energieakkoord heeft volgens Van der Spek niet op alle innovatiefronten goed gepresteerd. “We hadden voorzien dat de overheden via hun afdeling inkoop als launching customer voor nieuwe technologie en oplossingen zouden gaan fungeren. Dat was een mooie ambitie, maar daarvan is weinig terecht gekomen. Er is dus nog een wereld te winnen. Ik ben dan ook blij dat bij de voorbereidingen van het Klimaatakkoord de gemeentes en provincies een veel grotere rol spelen. Dan kunnen zij die rol als inkoper ook beter invullen.”

Van der Spek trekt belangrijke lessen uit het proces van onderhandelingen en governance rondom het Energieakkoord: “Het Energieakkoord was een succes, mede door de leiding van Ed Nijpels, die het akkoord op de rails hield. Neem bijvoorbeeld de afspraken over de extra energiebesparing waaraan de industrie moest worden gehouden. Maar dit model kunnen we niet nog tien jaar volhouden, want de vrijblijvendheid gaat eraf. Dit was nog maar de prelude op het Klimaatakkoord.”
“De complexiteit van de energietransitie is enorm. De doelstellingen liggen veel hoger, we moeten ons tempo met een factor zes vermenigvuldigen. We moeten ook veel meer kijken naar de samenhang tussen verschillende sectoren. Als je het bijvoorbeeld hebt over elektrificatie van de gebouwde omgeving, moet de elektriciteitssector wel meegroeien.”

“Het belangrijkste probleem van het Energieakkoord was, dat de politiek en de overheden nog te veel buitenspel stonden”, zegt Van der Spek, die nu ook aanzit aan de tafel Elektriciteit van het Klimaatakkoord. “Dat is nu anders, en dat is ook nodig. Persoonlijk denk ik dat een regisserende overheid heel belangrijk zal zijn om een echte kentering te realiseren. Het gaat pijn doen, iedereen voelt de druk, ook de overheid.”