In 2020 14 procent opwekking met duurzame energie

In 2023 is dit 16 procent.

Dat gebeurt door:

• Opschaling naar 6000 MW opgesteld vermogen wind op land in 2020.
• Wind op zee groeit naar 4450 MW in 2023.
• Maximaal 25 PJ bij- en meestook van duurzame biomassa.
• Opwekking van 186 PJ aan overig hernieuwbare energie.

Het gaat om een mix aan maatregelen. Dan gaat het om robuuste wet- en regelgeving, goede prijsprikkels, innovatie, kostenreductie en communicatie. Verschillende organisaties werken hier nauw samen.

Wind op zee kent een sterk programmatische aanpak. Het ministerie van EZK bereidt alle stappen met partijen voor en implementeert ze op tijd. Dan gaat het over wetgeving, onderzoek, inzet van subsidie, de innovatietender en aanleg van het netwerk op zee.

NLII en andere financiële partijen volgen de ontwikkeling. NLII kijkt o.a. hoe de pensioenfondsen en verzekeraars betrokken zijn.

Het succes van kwam bepaald niet ‘aanwaaien’. Ron Wit was bij de totstandkoming van het Energieakkoord onderhandelaar namens Natuur & Milieu. De producenten van windenergie stonden niet in de rij, terwijl de milieuvoordelen evident waren. ‘Windenergie kostte 17 eurocent per kilowattuur, bij een marktprijs van 4 eurocent. Absoluut niet rendabel dus. Daarom voelden belangrijke partijen als VNO-NCW of Economische Zaken er aanvankelijk niets voor. De ngo’s gingen toen in gesprek met alle energiebedrijven. We zeiden: stel nu dat jullie de garantie krijgen dat er elk jaar een bepaalde door jullie opgewekte hoeveelheid megawatt energie aan wind-op-zee wordt geplaatst. Kunnen jullie dan 40 procent kostenreductie garanderen? En durven jullie dat aan? Na even nadenken gaven ze allemaal hun fiat. Daarmee konden we met de minister afspraken maken over een langjarig programma. De overheid beloofde 3.500 megawatt aan te besteden onder gunstige condities en een elektriciteitsnet op zee aan te leggen, het bedrijfsleven beloofde minimaal 40 procent kostenreductie.

“Die wederkerige afspraken waren een belangrijke succesfactor. Ze gaven de zekerheid dat er een pijplijn aan projecten ontstond – een tweede succesfactor. Van Oord durfde daardoor bijvoorbeeld een groter schip te laten bouwen, dat grote en zware palen voor de windturbines op zee kan zetten. Zo bereikten we schaalvergroting.”

Een andere succesfactor was het wenkende perspectief van de dubbeldoelstelling klimaat en economie: “Naast CO2-besparing ging het ook om banengroei en een nieuwe wind-offshore sector. Dat vooruitzicht zorgde voor steun en enthousiasme bij toeleveranciers en havenbedrijven.”

Wit denkt dat de aanpak ook voor andere duurzame technieken is in te zetten. “Om voor groene waterstof in 2030 kostenreductie te realiseren is een innovatieprogramma met demonstratieprojecten nodig. Bovendien kan de overheid investeringszekerheid bieden via tenders, subsidies en vergunningen.”

“Bij geothermie kun je beginnen met een dubbele doelstelling: naast een doel in warmte-opwekking ook een economisch doel formuleren, zoals “geothermie wordt voor huishoudens net zo voordelig als aardgas. We creëren meteen een nieuwe economische sector in Nederland, gespecialiseerd in bodemwarmte.  De overheid wordt regisseur, brengt de bodem in kaart, wijst gebieden aan, verleent vergunningen en zorgt voor het tenderen, inclusief een subsidie – al dan niet in combinatie met een risicofonds voor misboringen.”

De volgende stap bij wind-op-zee moet volgens Wit uitgaan van de vraag. Nieuwe projecten moet het zonder subsidie redden. 'Investeerders en financiers hebben daardoor andere zekerheden nodig. Stabiele vraag naar windenergie vanuit de sectoren bouw, industrie en gebouwde omgeving bijvoorbeeld. “Bij Eneco koppelen we nu wind-op-zee aan de transitie die de industrie maakt van grijze – kolen en gas – naar groene elektriciteit. Zo combineren we de emissiedoelen van de industrie met een gegarandeerde vraag naar deze vorm van duurzame energie.”

“Nederland is een druk bezet land. Alles wat je doet, heeft direct invloed op de woon- en leefomgeving. Dat geldt voor windturbines, maar bijvoorbeeld ook voor zonne-energie en geothermie. Om te voorkomen dat mensen steeds met elkaar in conflict komen, moeten we naar oplossingen zoeken, samen met de mensen die de gevolgen ervan ervaren. Dan ontstaat er van weerskanten begrip.“

“Ik zeg bewust niet dat je naar draagvlak moet streven. Vaak is acceptatie het maximaal haalbare. Mensen accepteren dat er iets verandert, als ze begrijpen waarom het nodig is en inzien dat het voor hen de minst slechte oplossing is. Voorwaarde is dat je mensen vanaf het begin meeneemt in de te maken keuzes.

In het Verdrag van Aarhus, dat mede door Nederland is ondertekend, is dat ook zo afgesproken: betrek burgers in de besluitvorming op een moment dat alle opties nog openliggen, laat die inspraak doeltreffend zijn en houd rekening met de uitkomsten ervan. Daar zijn we in Nederland vaak ver vandaan. Burgers krijgen inspraak, maar medezeggenschap en participatie zijn nog een stap verder.“

“In het Energieakkoord was afgesproken dat de provincies gezamenlijk 6000 megawatt wind op land moesten realiseren. Dat van bovenaf opgelegde besluit riep enorme weerstand op. De eerste les die we daarvan leerden, is dat regio’s beter zelf hun energiestrategie kunnen kiezen. Dan kunnen bewoners meedenken over wat in hun regio de beste oplossing is: zon, wind of een andere oplossing. In het Klimaatakkoord wordt dat nu beter geregeld: de doelstellingen staan vast, de wijze waarop ze behaald worden, is aan de regio’s. Je zou kunnen zeggen dat we het Energieakkoord nodig hadden om deze les te leren.”

“De tweede les is dat je de burgers aan tafel moet halen, bijvoorbeeld via een representatief burgerforum. Dus naast de natuurorganisaties en andere maatschappelijke organisaties die een bepaald belang verdedigen. Het is een groot misverstand dat de politiek de belangen van de burgers vertegenwoordigt. De politiek zit er voor het algemeen belang en moet de afweging maken tussen de belangen van bedrijven, milieuorganisaties en burgers.”

“Als de belangen van de burgers aantoonbaar worden ingebracht, wordt het klimaatakkoord een stuk steviger. Wij hebben weliswaar input mogen leveren voor het concept-op hoofdlijnen, maar de burgers zitten nog niet aan een sectortafel en ook niet in het overkoepelende Klimaatberaad.

De angst is dat alles langer gaat duren als de burger meepraat. Maar als de burgers onvoldoende worden meegenomen, creëer je maatschappelijke weerstand. Dan kan het proces wel eens meer vertraging oplopen dan als de burgers vanaf het begin hadden kunnen participeren.”